Trang ChủCả Israel, Iran lẫn Mỹ đều đang đối mặt nhiều thách thức liên quan cuộc xung đột Israel-Iran có thể khiến các bên buộc phải kết thúc giao tranh sớm và dường như đây chính là điều Iran đang đặt cược.
Sau hơn một tuần, xung đột Israel-Iran vẫn chưa có dấu hiệu hạ nhiệt, hai bên liên tục tấn công lẫn nhau. Các nhà phân tích nói với
Trao đổi với kênh Al Jazeera, nhiều nhà quan sát cho rằng họ vẫn chưa thấy Iran có lối thoát rõ ràng nào để chấm dứt xung đột với Israel, nếu xung đột kéo dài có thể kéo Mỹ vào cuộc và dẫn đến một vũng lầy mới ở Trung Đông.
Các chuyên gia cho rằng Iran có ít lựa chọn khả thi để nhanh chóng kết thúc xung đột Israel-Iran. Ảnh: AFP-JIJI
Kể từ ngày 13-6, các cuộc không kích của Israel vào Iran đã làm hàng trăm người thiệt mạng, trong đó có các quan chức quân sự cấp cao và các nhà khoa học hạt nhân. Israel đã tấn công đài truyền hình nhà nước Iran, nhắm vào các cơ sở hạt nhân và làm hư hại hệ thống phòng không của Iran. Israel đã công khai 3 mục tiêu: loại bỏ chương trình hạt nhân, chương trình tên lửa, trục kháng chiến của Iran. Israel cũng không loại trừ hệ quả chế độ ở Iran thay đổi vì cuộc xung đột này.
Đáp trả, Iran đã bắn hàng loạt tên lửa đạn đạo vào Israel, nhắm vào các cơ sở quân sự và an ninh, tấn công nhà máy lọc dầu Haifa, các tòa nhà dân cư và một bệnh viện. Hàng chục người đã thiệt mạng ở Israel. Lập trường chính thức của Iran là sẽ không đàm phán khi còn bị tấn công, do lo ngại sẽ bị buộc phải đầu hàng hoàn toàn theo các điều kiện của Mỹ và Israel.
Phần Mỹ – đồng minh của Israel, Tổng thống Donald Trump những ngày qua liên tục có các phát ngôn rắn với Iran, khẳng định không để Iran sở hữu vũ khí hạt nhân, tỏ ra nghiêng về phương án tấn công Iran.
Với những dữ kiện này thì có thể thấy viễn cảnh xung đột kết thúc sẽ khó sớm xảy ra. Tuy nhiên theo giới quan sát, bản thân mỗi nước trong 3 nước trên đều đang đối mặt các thách thức và hệ lụy nếu để xung đột kéo dài.
Iran tiến lùi đều khó
Về lý thuyết, Iran có thể quay lại bàn đàm phán và ký một thỏa thuận ngay cả khi đang bị tấn công. Thế nhưng, điều đó sẽ buộc Iran phải từ bỏ hoàn toàn chương trình hạt nhân của mình và sẽ để lại những hậu quả đối với chế độ của nước này. Tuy nhiên, đây là một kịch bản khó xảy ra, theo ông Reza H Akbari – chuyên gia phân tích về Iran và là Giám đốc Chương trình Trung Đông, Bắc Phi và Nam Á tại Viện Báo cáo Chiến tranh và Hòa bình (Anh).
“Chương trình hạt nhân vẫn là đòn bẩy giúp Iran duy trì khả năng đối thoại với Mỹ. Từ bỏ nó sẽ là một diễn biến gây sốc mà tôi không cho rằng sẽ xảy ra trong thời gian tới” – ông Akbari nói với Al Jazeera.
Mỹ và Iran đã tiến hành năm vòng đàm phán trước khi Israel tấn công phủ đầu Iran vào ngày 13-6. Mỹ và Iran rơi vào bế tắc khi Tổng thống Trump yêu cầu Iran từ bỏ toàn bộ chương trình hạt nhân. Kể từ đó, ông Trump đã cảnh báo Iran rằng Tehran phải nhanh chóng chấp nhận một thỏa thuận, nếu không sẽ đối mặt những hậu quả nghiêm trọng hơn.
Iran không có nhiều lựa chọn khả thi, theo chuyên gia về Iran Negar Mortazavi thuộc Trung tâm Chính sách Quốc tế (Mỹ). Bà Mortazavi cho rằng Iran gần như không mất gì khi đáp trả Israel, nhưng cũng lưu ý rằng chiến lược này không nhất thiết giúp Tehran tìm được lối thoát khỏi xung đột.
“Nếu Iran không đáp trả sau mỗi cuộc tấn công, các quan chức Iran cho rằng Israel sẽ ngày càng tấn công mạnh tay hơn và tôi nghĩ họ đúng. Nhưng mỗi lần Iran đáp trả, họ lại trao cho Israel cái cớ để tiếp tục tấn công” – bà Mortazavi nhận định.
Mỹ chịu áp lực trong nước
Những người ủng hộ “Nước Mỹ trước tiên” của ông Trump vẫn kiên quyết phản đối bất kỳ sự can thiệp nào của Mỹ vào các cuộc chiến tranh ở nước ngoài. Đã có nhiều nghị sĩ cả Cộng hòa và Dân chủ phản đối khả năng Mỹ can dự vào cuộc chiến với Iran. Tâm lý phản đối can thiệp có thể sẽ gia tăng nếu binh sĩ Mỹ bị đặt vào tình thế nguy hiểm do các cuộc tấn công liên quan đến xung đột với Iran.
“Chỉ cần nghĩ đến việc người Mỹ thiệt mạng trong cuộc chiến này cũng đủ khiến nó trở nên gây tranh cãi hơn nữa đối với nước Mỹ” – bà Barbara Slavin, chuyên gia về Iran và là thành viên tại tổ chức nghiên cứu Trung tâm Stimson (Mỹ) nói với Al Jazeera.
Thủ đô Tehran (Iran) vào ngày 18-6 sau cuộc không kích của Israel. Ảnh: THE NEW YORK TIMES
Nhiều thành viên bảo thủ trong chính quyền ông Trump đã lên tiếng về nguy cơ tài sản hay binh sĩ Mỹ ở Trung Đông bị Iran nhắm mục tiêu.
Khả năng này có thể xảy ra. Theo bà Slavin, Iran vẫn có thể chỉ đạo các cuộc tấn công vào các căn cứ và nhân sự của Mỹ thông qua một mạng lưới các nhóm vũ trang do Iran hậu thuẫn trong khu vực, đặc biệt ở Iraq. Bà Slavin tin rằng các nhóm do Iran hậu thuẫn ở Iraq có thể bắn “những phát súng cảnh cáo” để cố gắng lợi dụng dư luận Mỹ.
Áp lực sẽ còn tăng nếu người dân Mỹ cảm nhận rõ tác động kinh tế do xung đột Israel-Iran. Ngay khi xung đột bùng phát, Eo biển Hormuz nhanh chóng được gọi tên – đường đi của 1/5 lưu lượng dầu cung cấp cho thế giới mỗi ngày. Trong những lần xung đột căng thẳng trước, Iran từng nhiều lần đe dọa đóng cửa Eo biển Hormuz và tấn công các tàu di chuyển qua eo biển này. Nếu điều này xảy ra, chắc chắn giá dầu sẽ tăng cao và thương mại toàn cầu sẽ bị ảnh hưởng.
Israel và các thách thức chiến lược
Lập trường chính thức của Iran là phải gây ra tổn thất chính trị, quân sự và vật chất đáng kể cho Israel vì đã khơi mào cuộc chiến. Quan điểm này cũng được GS Hassan Ahmadian tại ĐH Tehran nhắc lại, cho rằng Thủ tướng Israel – ông Benjamin Netanyahu có thể sẽ chấm dứt chiến sự nếu người dân Israel cảm nhận rõ hậu quả của một cuộc khủng hoảng do Israel khơi mào.
“Người Iran khá tự tin rằng họ có thể đáp trả đủ mạnh để buộc Israel phải ngừng các cuộc tấn công” – ông Ahmadian nhận định.
Bên cạnh đó, theo bà Slavin, chính Israel cũng có thể gặp khó khăn nếu muốn kéo dài cuộc chiến mà không có sự hỗ trợ từ Mỹ. Bà Slavin dẫn lại các bản tin rằng Israel đang cạn dần tên lửa đánh chặn phòng thủ, điều này có thể khiến nước này dễ bị tổn thương hơn trước các cuộc tấn công tầm xa từ Iran.
Điều Iran đang đặt cược?
Những thách thức mà các bên đang đối mặt có thể khiến các nước buộc phải kết thúc giao tranh sớm và dường như đây chính là điều Iran đang đặt cược, theo giới quan sát.
Theo chuyên gia Akbari, Iran đang hết sức thận trọng, không muốn tạo cớ cho Mỹ trực tiếp can thiệp vào cuộc chiến để hỗ trợ Israel.
“Lãnh đạo Iran hiểu rằng nếu kéo Mỹ vào sâu hơn trong cuộc chiến, hậu quả có thể là thảm họa cả đối với chế độ và nền công nghiệp của Iran. Họ có nguy cơ đánh mất mọi thành tựu mà đất nước đã xây dựng suốt hơn 40 năm qua” – ông Akbari nhận định.
Thay vào đó, Iran có thể hy vọng Tổng thống Trump sẽ bị thuyết phục phải kiềm chế Israel – điều có thể phù hợp với lợi ích của ông Trump nhằm tránh bị lôi kéo vào một cuộc chiến.
“Nếu Mỹ nhận ra tính cấp thiết của việc hạ nhiệt căng thẳng và có thể thuyết phục Israel ngừng chiến dịch quân sự, thì khi xét đến chi phí cuộc chiến ngày càng tăng với Iran và mục tiêu chính của Iran là chấm dứt chứ không mở rộng xung đột, khả năng cao Iran sẽ đồng ý với một lệnh ngừng bắn hoặc giải pháp chính trị” – theo ông Hamidreza Aziz, chuyên gia về Iran tại tổ chức tư vấn Hội đồng Trung Đông về Các vấn đề Toàn cầu (Qatar).
📌 Bài viết này được đóng góp bởi người dùng và bản quyền thuộc về người dùng đã xây dựng bài viết. Bản quyền thuộc về tác giả gốc và chỉ dùng cho mục đích học tập và giao tiếp. Nếu có bất kỳ vi phạm nào, vui lòng liên hệ với chúng tôi để xóa nó.
Bạn cũng có thể thích
